Kazanırken Yükselen Kortizol: Satrançta Sakinliğin Arkasındaki Fırtına
Cüneyt
Satranç…
Hareket yok. Mücadele yok. Yalnızca derin bir sessizlik mevcut. Ancak perde arkasında bedenimizin stresi sessizce yükseliyor. Yeni bir araştırma, satranç turnuvasına katılan genç kızlarda kortizol ve stres seviyeleri ile ruh hali dalgalanmaları arasındaki ilişkiyi inceledi.
Dışarıdan bakan için sadece taşlar sessizce hareket ederken o sessizlikte iç dünyada büyük fırtınalar kopuyormuş meğerse…
Stresin Sessiz Dansı: Kortizol
Zihnimiz yoğunlaştıkça vücudumuzun kortizol hormonu seviyesi de yükselir.
Kortizol, vücudumuzun temel stres hormonudur. Vücudu savaşa ya da kaçışa hazırlamak için kan şekeri ve enerji seviyelerini yükseltir.
Bu çalışma satranç yarışmasının bile — fiziksel aktivite olmadan — kortizol seviyesini yükselttiğini gösteriyor.
- Kazanma arzusu
- Hatalardan kaçınma çabası
- Rakibin hamlesini çözme baskısı…
Hepsi bedende görünmez dalgalanmalar yaratır…
Çalışma Bize Ne Gösterdi?
Gözetmenlerin denetiminde olan 14 satranç sporcusu 5 gün süren zorlu bir turnuvaya dahil oldu.
Takdir edeceğiniz üzere oynanan her maç, yeni bir zihinsel maratondu.
Turnuva başlamadan önce kortizol düşükken ilk gün hızla yükseldi; ağır rakiplerle oynanan günlerde (2. ve 3. gün) ise kortizol seviyeleri zirve yaptı.
İlginç olarak, kazananların kortizolü kaybedenlerden daha yüksek çıktı.
Ruh Halindeki Dalgalanmalar: Stres ve Kortizol Yükselmesi
Toplam Duygu Bozulması (Total Mood Disturbance – TMD ) turnuva boyunca dalgalı seyretti.
Özellikle 3. günde depresyon, öfke ve yorgunluk yükseldi.
Canlılık (Vigor) skorları ise istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde sürekli olarak düştü; gençler tükenmeye başladı.
İşin aslı, kazanmak mutluluk kadar stres de yaratıyordu.
Kazanmanın Bedeli: Akıl Oyunu Ama Bedenin İçinde Bir Fırtına
Satranç fiziksel olmasa da, yüksek bilişsel yük ve rekabet baskısı genç sporcularda fizyolojik ve psikolojik stres yaratıyor.
- Kazanmak, yoğun zihinsel efor gerektiriyor → daha yüksek kortizol
- Kaybetmek → duygusal baskı yaratıyor → yine kortizol yükseliyor
Bu yüzden satranç gibi zihinsel sporlar bile bedeni derinden etkileyen rekabet stresi yaratabiliyor.
Kazandıkça yükselen kortizol, aslında zihinsel eforun işareti olabilir.
Her doğru hamle, derin analiz, olasılık hesapları…
Beden bu çabayı hisseder ve hormonları harekete geçirir.
Şefkatle Fark Et: Zihnin de Dinlenmeye İhtiyacı Var
Bazen zafer bile yorar insanı…
Ve bazen kaybetmek, bedenin iç savaşını büyütür.
- Nefes al
- Bedenini dinle
- Zihninin fısıltılarını fark et
Çünkü en büyük oyun, çoğu zaman tahtada değil; kalpte ve zihin dalgalarında oynanır.
