Kadir TEMÜR
Mitraizm, antik dönemin gizemli ve etkileyici dinlerinden biridir. Özellikle Roma İmparatorluğu’nda yaygın olarak benimsenen bu inanç, adını İran kökenli tanrı Mithras’tan alır. Mithras, ışığın ve adaletin temsilcisi olarak kabul edilir ve doğum günü olan 25 Aralık, bu tanrıya adanmış özel bir gün olarak kutlanırdı. Mitraizm ritüelleri, sırlarla dolu tapınaklarda gerçekleştirilirdi ve bu ritüellerin detayları sadece inisiye olanlar tarafından bilinir ve korunurdu.
Mitolojisi, birçok efsanevi öyküyle süslüdür. Mithras’ın en bilinen hikayesi, kutsal boğayı mağarada kurban etmesidir. Bu kurban, evrenin yenilenmesini ve yaşamın yeniden doğmasını simgeler. Bu efsane, Mitraizm inancının merkezinde yer alır ve pek çok sanat eserinde sembolik olarak resmedilmiştir. Mithras’ın takipçileri, onun fedakarlığını ve cesaretini örnek alarak, ahlaki değerleri ve erdemi yüceltirlerdi. Bu gizemli dinin öğretileri ve ritüelleri, zamanla Hristiyanlık gibi büyük dinlerin yükselişiyle gerilemiş olsa da, Mitraizm’in etkileri hala tarihin derinliklerinde yankılanmaktadır.
Mitra, iyilik ve dostluk tanrısı olarak kötülüğün düşmanıdır. Ona inananlar, kollarına yedi şeritli dövme yaptırır ve Mitra’nın boğa kurban ettiği heykelin önünde dua ederek günahlarından arınırlar.
Mitraizmin Mitolojik Hikayesi
Bir gün, Mezopotamya’daki bir ırmağın kıyısında dev bir kayadan tanrının oğlu olarak bir çocuk ortaya çıkar. Çobanlar bu olağanüstü olayı izlerken, çocuk yürümeye başlar ve ellerine bir meşale alır. Çobanlar ona yiyecek sunar, fakat çocuk hızla büyür ve yalnız kalınca dünyanın düşmanlarla dolu olduğunu fark eder. Kendini korumak için incir ağacından yapraklardan giysi yapar.
Çocuk Tanrı Mitra, ilk düşmanı olarak güneşi seçer. Güneş tanrısı Helios uzun süre boğuşur, sonunda dost olurlar. Güneş, Mitra’ya her zaman yardım edeceğine söz verir. Mitra, ilk canlı olarak bir boğayla karşılaşır ve onunla dost olmak ister. Ancak boğa onu sırtından atar. Güneş tanrısı Helios bir haberci karga göndererek Mitra’ya boğayı tanrılara kurban etmesini söyler. Mitra tereddüt eder, ama sonunda boğayı arka ayaklarından omuzuna alarak mağaraya alıp onu kurban eder. Boğanın kanından yeşillikler, meyve ağaçları, ekmek ve şarap ortaya çıkar. Bu arada bir çift insan oluştu yeryüzünde. Onlardan türeyip çoğalan insanlığın koruyuculuğunu da tanrı Mitra üstlenir. Ne var ki kötü niyetli görünmez bir güç insanlığa rahat ve huzur vermez olur. Ama Mitra, her seferinde bu kötü ruhun İnsanlık üzerinde neden olduğu yıkımları engelleyip savuşturur. Bir tufan oluşur ve Mitra’nın tavsiyesi ile insanlar bir gemi yapar. (Nuh’un gemisi gibi…) Böylelikle Mitra, bu kötülüğü engeller ve insanlara yine yardımcı olur.
Sonunda Mitra, güneşle birlikte yeryüzünden ayrılır. Sonra güneş, dostu Mitra’yı tanrısal arabasına bindirip gökyüzündeki sonsuz döngülerine başlar. Okyanus tanrısı Okianos Mitra’yı yeryüzüne çekmek ister, ancak Mitra misyonunu tamamlamadan bırakmaz. Çünkü insanların iyiliğiyle görevli bu dost tanrı; onların içlerinde taşıdıkları iyilikle kötülük arasındaki savaşın sürüp gittiğini bilmektedir. O yüzden, iyilik gücünün insanların dünyasında egemen oluncaya dek Mitra, güneşin arabasından inip misyonunu yarım bırakma niyetinde değildir. Bu döngü sürüp gider.
Hint-Pers kökenli olan tanrı Mithras bir güneş tanrısıdır ve kültü güneşe tapınmaya dayanır. Işığın, savaşın, adaletin ve inancın da simgesidir. Öğretisi dünyanın yaratılışı üzerinedir ve evreni kontrol eden tanrı olarak da bilinir. Kendi döneminde Mithras gizem dini Romanın egemen olduğu (İç ve Batı Anadolu Hariç) bütün topraklarda özellikle askerler, aristokratlar ve tüccarlar arasında oldukça yaygındır. M.S. 2. ve 3. yüzyılda Roma İmparatorluğu’nda etkili olmuş, M.S. 4. yüzyılda Hıristiyanlığın yayılmasıyla birlikte yasaklanmıştır. Diyarbakır Çınar İlçesine 10 Km. uzaklıkta yer alan Zerzevan Kalesi, Roma İmparatorluğu’nun doğu sınırındaki ilk, dünyada ortaya çıkarılmış son önemli Mithraeumdur. Zerzevan kalesi içerisinde bulunan Mitraeaum türünün en iyi korunmuş örneklerindendir. Yapının ortaya çıkarılması törenleri büyük bir gizlilik içinde ve dışarıya kapalı yapılan dinin öğretilerinin anlamlandırılması açısından oldukça önemlidir.
Warning: include(/home/okuryaza/public_html/wp-content/plugins/penci-smart-lists/templates/.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/okuryaza/public_html/wp-content/plugins/penci-smart-lists/penci-smart-lists.php on line 133
Warning: include(): Failed opening '/home/okuryaza/public_html/wp-content/plugins/penci-smart-lists/templates/.php' for inclusion (include_path='.:/opt/alt/php74/usr/share/pear') in /home/okuryaza/public_html/wp-content/plugins/penci-smart-lists/penci-smart-lists.php on line 133
