Çağlar DİDMAN
Greensleves Şarkısı
Asıl adı “My Lady Greensleeves” olan bu şarkı genel görüşe göre İngiltere Kralı 8.Henry tarafından önce aşığı sonra karısı olacak olan Anne Boleyn için yazılmıştır. Aslında şarkının kökeni bundan çok daha eskiye, pagan dönemine uzanmaktadır ve pagan inançlarından izler taşımaktadır. Greensleeves aslında baharı anlatan bir şarkı olarak gözükmektedir ancak şarkının yeni yıl kültleriyle ilişkisi de bulunmaktadır. Aslında bu şarkı baharın gelişiyle ana tanrıça arasında kurulan bağın şarkısıdır. Bilindiği üzere pagan inancın kökeninde ana tanrıça yaşamı meydana getirmektedir. Baharın gelişi ile birlikte yeryüzüne çıkan eril güç gök tanrı ile dişil güç toprak ana birleşerek (hyeros gamos/kutsal birleşme) ekinleri yeşertmekte, hayvanların çoğalmasını sağlamakta, yani bolluk ve bereketi sağlayarak yaşamın devamını sağlamaktadır. Erkek ve kadın arasındaki kutsal ilişkiyi simgeleyerek sağlıklı nesillerin oluşumuna katkı da bulunmaktadır.
Greensleeves şarkısını yazan kişi konusunda farklı görüşler mevcuttur. Yukarda da belirtildiği üzere şarkının Kral 8.Henry tarafından Anne Boleyn için yazıldığı söylenmektedir. Ancak şarkının yapısına incelendiğinde bu şarkının 8. Henry’nin ölümüne kadar İngiltere’de görülmemiş olan bir İtalyan stilinde yazıldığı görülmektedir. Bu stil ancak Kraliçe Elizabeth döneminde yani 1500’lü yılların sonunda İngiltere’ye gelmiştir. Kral 8. Henry her ne kadar beste ile uğraşsa da, ortaya nitelikli eserler koyamadığı bilinmektedir.
Bu ballad’dan söz eden ilk belge, 1580 yılındandır ve o tarihte Richard Jones “a New Northern Dittye Of The Lady Greene Sleeves” adı ile bu parçanın lisansını almıştır. Aynı zamanlarda Edward White da “a Ballad, Being The Ladie Greene Sleeves Answere To Donkyn His Frende” adı ile bu parçaya lisans almış daha sonra da aynı işlemi “Greene Sleeves And Countenance, İn Countenance İs Greene Sleeves” adındaki yeni bir versiyon için yapmıştır. Aynı yılın aralık ayında ise Jones parçanın yeni bir versiyonu ile ortaya çıkmıştır. Bu lisans savaşları bir kaç yıl daha sürmüş ve sonunda 1584 yılında Jones “a New Courtly Sonet Of The Lady Greensleeves” adlı bir versiyon ile ortaya çıkmıştır. Bugün bildiğimiz yapıt bu versiyondur.
Şarkının ismini açıklamak gerekirse; “sleeve” bilindiği gibi elbisenin kolu anlamına gelmektedir. “yeşil kolluklu kadın” terimi bir çok araştırmacı tarafından farklı şekillerde yorumlanmıştır. Bazı araştırmacıların bunun fahişeleri temsil ediyor demesine karşın, bunu farklı yorumlayan araştırmacılar da olmuştur. Hatta bu şarkının 8. Henry’e atfedilmesinin nedenlerinden biri Anne Boleyn’in uzun renkli kolluklu elbiseler giymesidir. Hatta Anne Boleyn’in altı parmağı olduğu dedikodusu bile ortaya çıkmıştır. Öte yandan bunun aslında “greens leaves “ yani yeşil yapraklardan ya da eski Kelt dilinde “yeşil dağlar”dan geldiğini de söyleyenler olmuştur.
Kelt mitolojisinin en önemli isimlerinden biri de tanrıça Brigit’tir. Bu külte bütün İrlanda’da rastlanmaktadır. Bir çok özelliğinin yanında bolluk ve bereketi temsil eden Brigit adına 1 şubat’ta kutlanan imbolc adlı bir bayram da vardır. Bu bayram ayrıca koyunların süt verme zamanı ile de alakalıdır. Brigit’in bir önemli özelliği de tarların yeşillenmesini başlatmasıydı. Bu nedenle Brigid’in yeşil renk ile alakası vardı. Yeşilli hanım kültü de bununla alakalıdır. Bu inancın devamı olarak, Brigid bir Hristiyan azizesine dönüşürken, yeşilli hanım kültü de Avrupa’da önemli bir yer tutmuştur. Bu şarkının kökeninde bu inancın da kalıntıları gizlidir. Belki de bu şarkı, Hristiyanlığın yanında yaşamaya çalışan pagan kültürünün son bir sesi olmuştur.
Şimdi size bu güzel İngiliz şarkısıyla baş başa bırakalım.
Yeşil kollum
Ah, sevdiğim, bana yanlış yaptın
Beni öyle kabaca göndererek
Ben de seni öyle çok severken
Arkadaşlığından keyif alarak
Yeşil kollum benim tüm sevincim
Yeşil kollum benim tadım tuzum
Yeşil kollum benim altın kalplim
Kim, tabii ki benim yeşil kollu leydim
Yeminlerin, küçücük kalbimi kırdın,
Neden bu kadar aklımı başımdan aldın?
Şimdi bölünmüş bir dünyada kaldım
Ama kalbim esaretinde kaldı
Yeşil kollum benim tüm sevincim
Yeşil kollum benim tadım tuzum
Yeşil kollum benim altın kalplim
Kim, tabii ki benim yeşil kollu leydim
Kaynak
Erhan Altunay-Ekşi Sözlük Entry ( Astro kullanıcı adı)
Erhan Altunay- Kelt ve Germen Paganizmi
1 Yorum
Baharın tüm yaradılışa sunduğu hayatiyet öyle kıymetli ki, her toplum kendi dilinde, kendi kültüründe bu aşkınlığı ölümsüzleştirmiş. Teşekkürler.