Yunan Mitolojisi denince akla ilk gelen isimlerden biri şüphesiz kıskançlığı ile nam salmış baş Tanrı Zeus’un eşi Tanrıça Hera. Kendisini eşi Zeus’un çapkınlık hikayelerinde adı geçen kadınları cezalandırmasından tanıyoruz. Bilindiği üzere antik dönemde, tanrı ve tanrıçalar için tapınaklar inşa ediliyor veya başlı başına şehirler kuruluyordu. Tekirdağ’a on beş km. uzaklıktaki bir Trak yerleşimi olan Heraion Teikhos da bunlardan biri. İsmi Hera’nın şehri anlamına geliyor. Heraion Teikhos kentinden bahsetmeden önce gelin şehre ismini veren tanrıça Hera’yı daha yakından tanıyalım.
Tanrıça Hera
Zeus’un karısı olan Hera, Roma Mitolojisi’nde Juno olarak biliniyor. Efsaneye göre anne ve babası titanlardan olan Kronos ve Rhea. Bugün Sisam olarak da isimlendirilen Samos Adası’nda dünyaya gelmiştir. Tarihçi Heredot’un aktarımına göre kendisi adına inşa edilmiş en büyük tapınak da doğduğu yer Sisam’da yer alıyor. Tanrıça her ne kadar fettan ve kıskanç karakteriyle ön plana çıksa da aslında doğumun, evliliğin ve evli kadınların koruyucusu olmasıyla oldukça saygı görüyormuş. Zaten doğum tanrıçası Eileithyia’nın da annesi. Sisam doğumlu Hera, Homeros tarafından İlyada’da Argos ile ilişkilendiriliyor. Tanrıçanın kutsal hayvanları inek ve tavus kuşudur. “Ak kollu” ve “dana gözlü” gibi lakapları olan tanrıça oldukça azametli ve güzel bir kadındır. Lakin kocası Zeus onu sürekli aldatınca zaman içerisinde intikam peşinde koşan, gaddar, kıskanç bir tanrıçaya dönüşmüştür. Yunan Mitolojisi’nde Hera’nın yer aldığı pek çok hikaye var. Bunlardan en bilineni İO’nun macerası
İo ve Hera
Bir gün Zeus, Argos Kralı İnakhos’un kızı aynı zamanda Hera Tapınağı’nın rahibelerinden olan İo’yu görüp aşık olur. Kızı etkilemeyi başaran çapkın tanrı onunla birlikte olur, görülmesinler diye de etraflarını bulutla kaplar. Lakin Hera gün ortasında aniden havanın karardığını görünce şüphelenir ve kocasını aramaya başlar. Bu sırada tanrıların habercisi Hermes, Zeus’a haber uçurur. O da hemen güzeller güzeli İo’yu sevimli bir ineğe çevirir. Yeryüzüne inince bulutların dağılmasını emreden tanrıça kocasını inekle baş başa bulur. Burada ne yaptığını sorunca Zeus dolaşmaya çıktığını ve ineğin aniden topraktan çıktığını söyler. Durumdan şüphelenen Hera, ineği kendisine hediye etmesini ister. Zeus da çaresiz kabul eder. Hera ineğin başına yüz gözlü bekçi Argos’u koyar. Zeus sevgilisini kurtarmak için yağmur perisi Maia’dan olan oğlu Hermes’i görevlendirir. Hermes kaval çalıp öyküler anlatarak Argos’u uyuttuktan sonra öldürür ve İo’yu kaçırır. Hera Argos’un gözlerini sevdiği hayvanı tavus kuşuna koyar. (Tavus kuşunun neden kıskançlığı temsil ettiğini de böylece öğrenmiş oluyoruz. ?) İo, Argos’tan kurtulsa da Hera’nın gazabından kurtulamaz ve ona bir at sineği musallat eder. Sinekten kurtulamayan İo sonunda denize atlar ve pek çok yer dolaşır. İlk geçtiği deniz İyon, ilk geçtiği boğaz ise “inek geçidi” anlamına gelen Bosphorus yani inek geçidi adını alır. Yani İstanbul Boğazı’nın adı da İo’dan geliyor.
Heraion Teikhos
Tanrıça Hera’ya adanmış Heraion Teikhos/Tekirdağ şehir merkezine 15 km uzaklıkta, İstanbul-Tekirdağ karayolu üzerinde Karaevli Köyü’nde, Karaevlialtı Mevki denilen bölgede yer alıyor. Kent MÖ. 2000’lerde Sisamlı koloniciler tarafından kurulmuştur. Tanrıça Hera’nın Sisam doğumlu olduğunu düşündüğümüzde, kentin niçin onun adına kurulmuş olduğunu anlıyoruz. Tarihçi Heredotos’un da bahsettiği kent daha sonraki yıllarda Traklara ev sahipliği yapmış. En parlak dönemini Klasik ve Helenistik Çağ’da yaşayan Heraion Teikhos, Bizans dönemi de dahil M.S. 13. yüzyıla kadar kesintisiz olarak iskan görmüş.
Prof. Dr. Neşe Atik başkanlığında yürütülen kazılar sonucunda kentin önemli bir liman kenti olan yerleşimin bir Akropolün üzerinde kurulduğu, etrafının surlarla çevrili olduğu ve surun içinde Nekropol dahil büyük yapı grupları olduğu tespit edilmiş. Akropolde sağlık tanrısı Asklepios‘a adanmış tedavi merkezi, nekropol, pantheon ve kült merkezi gibi önemli yapılar yer alıyor. Kazılar sonucunda tıp merkezinde ortaya çıkarılan buluntular Heraion Teikhos kentinin bölgede yüzyıllar boyu yaşamış Trakların tıp yöntemlerine de ışık tutuyor. Kazılarda ilaç yapımında kullanılan tandır biçiminde fırınlar bulunmuş. Prof. Dr. Neşe Atik bu fırınlardan sadece bir tanesinin bozulmadan ortaya çıkarıldığını belirtiyor. Kentte bulunan demir, kurşun, tunç ve kemikten yapılmış tıp aletleri, ilaç yapımı ve saklanmasında kullanılan kaplar, fırınlar, ölçü kaşıkları ve Asklepios’a adanan figürler kentin önemli bir tıp merkezi olduğunu ortaya koyuyor.
Kazılar ve antik yazarların anlatımlarından elde edilen bilgiler ışığında tedavi yöntemleri hakkında konuşan Atik: “Antik yazılara göre dikenli deniz salyangozu (Mureks) kabuklarının fırınlarda eritilmesi, bal ve domuz yağıyla karıştırılması ile elde edilen balsam, yanık tedavisinde kullanılmaktaydı. Eritilmiş ve toz haline getirilmiş mureks diş temizliğinde de kullanılmaktaydı. Antik yazarlar Hippokrates, Dioskurides, Xenokrates ve Plinius’tan aldığımız bilgilere göre, Mureks Kabukları’nın yanı sıra Mureks Salgısı hem sindirim için faydalı olmakta, hem de panzehir olarak da kullanılmaktaydı. Mureks eti ise sirkede bekletilerek şişmiş karaciğerin tedavisinde, yağda pişirilerek kelliğin tedavisinde kullanılmaktaydı. Vücudun şişmiş yerlerine bağlanan eti ise ödeme karşı iyi gelmekteydi.” diyerek bulguların antik tıp yöntemlerine ışık tuttuğunu belirtiyor. Kentte kazılar hali hazırda devam ederken zaman içerisinde kentteki diğer önemli yapılarında ortaya çıkarılıp turizme kazandırılması hedefleniyor.
Kazı hakkında Prof. Atik ve çalışanların konuşmalarının yer aldığı şu videoya göz atabilirsiniz: https://www.youtube.com/watch?v=RWxwxLpOuP4
Ünlü firavun Tutankhamon’un mezar ve hazineleri ile ilgili hazırladığım şu yazı da ilginizi çekebilir: https://www.okuryazarkitaplar.com/tutankhamonun-hazineleri-tek-bir-muzede-toplaniyor/
