Güzelim sandallarını bağladı ayaklarına
O altın kakmalı tanrısal sandallar
Taşırdı onu denizin üstünde
Ya da sınırsız topraklar üstünde yel gibi hızlı
Aldı eline değneğini
İsterse büyülerdi gözünü insanların
Aldı onu eline güçlü tanrı, uçtu gitti
Kaydı dalgaların üstünde bir martı gibi
Bin bir dalganın üstünde “üç kere ulu” Hermes
ODYSSEİA
Gökte ne varsa yerde de o vardır. Ey güçlü Hermes yolumuzu aç!
Boyutlarının küçüklüğünden dolayı çıplak gözle nadiren görülebilen Merkür güneşe en yakın gezegendir. Dünyadan bakıldığında Merkür güneşten 28°’den fazla uzaktır. Merkür ortalama olarak 3 ay 15 gün geriye dönüktür ve yörüngesel ilerlemesi günde ortalama 3’tür.
Ay Dünya’nın yörüngesinin içinde ve dışında değişerek dönerken, Merkür kâh geride kalarak kâh ileri giderek, yılda üç kez Güneş’e doğru gider sonra da Dünya’ya doğru yaklaşır. Merkür ve Ay aynı zamanda güneş enerjisini dağıtan etkenlerdir.
Geleneğe göre Merkür ruhu, manevi olanı ve sinir sistemini olduğu kadar aklı ve fikirlerin sözle ifadesini de temsil eder.
Güneşten hemen önce doğup şafakla beraber kaybolmasına veya gece göğünde batı ufkunun hemen yanında parlamasına rağmen ve Güneşi, algılama çizgimizin hemen altında takip etse bile Merkür, hiçbir zaman baş ucunda görünmez. Merkür aynı zamanda hem sabah hem de akşam parlar.
Güneşe yakınlığı, boyutlarının küçüklüğü ve hareketliliği analojik olarak bir takım özelliklerin ona atfedilmesinin temelindeki nedenlerdir. İşlevleri pratik zekâ ve ifade biçimleri, uyum, akıl, ustalık, yayılma, yumuşaklık, hız ve anlayıştır.
Aracılığı, insanları, çevreyi, ticareti, zekâyı, bilimi, eğitimi, pratik zekâyı, seyahatleri, iletişim ortamlarını, gençliği, uçuşu, edebiyatı, söz söyleme sanatını, kurnaz insanları, kitapları, gazeteleri, tüm yayınları, sözleşmeleri, tartışmaları simgeler.
Hayal edilenlerin dünyası, kutsala geçişin yeri, alfa ve omeganın tüm prensiplerini izlediğimiz, dualitenin anavatanı olan dünyamız; sembolün hayata geçtiği yer olduğundan bu alan bizi karşıtlıklar içinde uyumun doğal ustası aracı Hermes’e özellikle yaklaştırır.
Tanrılar ile insanlar arasında köprü, Hermes
Yunan mitolojisinde Hermes, Roma’da Merkür, Mısırlılarda Thoth, Yahudilerde Uhnuh, İslamiyette İdris…
İnsanlar onu hangi coğrafyada ve hangi kültürde olursa olsun, insanlığa ilahi mesaj getiren ve ilimlerin kurucusu olarak görmüşlerdir.
İsmini Roma Pantheon’unun haberci tanrısı Mercury’den alıyor. Merkür Güneş çevresindeki hızlı dönüşü sebebiyle bu isme layık görülmüş. Mercury, Yunan Mitolojisindeki adıyla Hermes pek çok pantheonda karşımıza çıkar.
Hermes kelimesi ve onun diğer versiyonlardaki etimolojik kökeni hakkında farklı görüşler olmakla beraber,dilbilimciler Hermes kelimesinin Utarit (Merkür) demek olduğunu söylerler.
Yunancada “Hermes Trimegustus” (üç kere kutsanmış Hermes) anlamına gelmektedir. Çünkü Hermes’in gökyüzüne, yeryüzüne ve yer altına giriş izni vardır. Zeus ve Maia‘nın oğludur. Zeus’un habercisidir. Tanrıların en kurnazı sayılır. Tanrıların en hızlısıdır. Çevik haberci Hermes tüm yolcuların ve atletlerin koruyucusu olduğu gibi akıllı ve kurnaz olduğu için hırsızların, kumarbazların ve tüccarların da koruyucusudur. Liri, kavalı, notaları, astronomiyi, ölçü birimlerini ve sporu icat etmiştir. Hermes araştırmacılara göre eril öğenin temsilcisi olarak kabul edilir.
Hermes, özellikle insani ve hayali öğelerin koruyucusu olan tanrısal güçtür. O, içsel sınamanın Tanrısı olup tüm nesnelerin sınırlarını belirler. Doğru ilişkileri kurar ve nesneler arasındaki bağı gözler önüne serer.
Hermes bir alanın düzenlenmesini temsil edebileceği gibi aynı zamanda düzen bozucu da olabilir. Zaman zaman düzen, zaman zaman da düzensizliktir. Yoldan çıkarıcı ve bilinemezdir. Gerçekten çok kurnaz ve bazen de düzenbazdır. Apollo sürüsünü ararken yaşananlar bunun örneğidir.
“O sabah doğmuş olan Hermes abisinin tanrısal sürüsünü bir erişkinin gücüyle çalar. Ancak Apollo ona annesinin ininde hesap sormaya geldiğinde, onu yeni doğmuş bir bebek gibi sıcak kundağında bulur.
İz sürücüler, çocuk ve inekler tarafından bırakılan izleri takip ederken izler karışır, birbirine girer.
Homeros destanından öğrendiğimize göre Hermes işaretlerin sırasını ters çevirmiştir.
İnekleri geri geri yürütmüş, oradaki çalı çırpıyı ayağındaki sandalların altına örerek ayak izlerini silmiştir.”
İşte Hermes’in kurnazlığı böylesine bir kurnazlıktır, tuzaklar ve entrikalar kullanarak ustalaşmıştır. Tüm yolları kullanarak durumlardan kurtulur, rolleri ters çevirir, rakiplerinin karşısına geçer. Olimpos’un on ikinci Tanrısı olmasını sağlayan da Metis, yani kurnaz zekâsıdır. Zeus’un onu kurallı düzensizlik olarak kabul etmesini sağlayan da odur.
Neden aklın tanrısı aynı zamanda hırsızların da efendisi olur? Çünkü insan aklı aslında ahlakdışıdır. Herhangi bir etik kural çerçevesinde çalışmaz. Bir kişinin ev tadilatları hakkında kitap yazmak için kullanacağı aklı bir başka kişi evin kilidini açmak, ya da hırsız alarmını etkisiz hale getirmek için – veya sahte senetler satarak piyasadan milyonlarca doları toplamak için (Merkür aynı zamanda tüccarların da yöneticisidir)- kullanabilir
Evliliğin, seyahat veya sözlerin başlangıcında, Olimpos’la Hades arasında Hermes her zaman iki tarafın arasındadır: mutlu ve laf taşıyıcı, Olimpos’tan gelen emirlerin iyi niyetli uygulayıcısı veya ölümden dönmeden kararların uygulayıcısı, bir evrenden diğerine mükemmel bir hareketliliğe sahiptir ve sınırların geçilmesini sağlar.
Varlıklar arasında iletişimi sağlayarak onların arasındaki sınırları aşar ama bu aynı zamanda dünyalar arasındaki sınırlar için de geçerlidir ve karşıtlıkları akıl almaz şekilde birleştiren bu hayali boyutta sürekli olarak yer alır.
Yolların ve yolcuların koruyucusu ve yol göstericisidir.
Caduceus, Yunan mitolojisinde tanrı Hermes‘in altından asası. Ateş çıkarabilme ve uzlaştırma gücüne sahiptir. Mitolojiye göre Hermes’e, ağabeyi Apollon zenginlik ve servetin sihirli asasını verir. Asa, uyuşmazlık içinde olan herhangi iki şeyi uzlaştırma gücüne de sahiptir. Hermes yeni asasını denemek için birbirlerine öfkeyle tıslayan iki yılanın arasına sokar. Yılanlar kavgalarını unutup, asanın etrafına sarılırlar ve o günden sonra hep asanın üzerinde kalırlar. Ayrıca çift yılanlı Hermes’in Caduceus’unun üzerinde de bir çift kanat bulunmaktadır.
Büyülü ve yıpranmış asasıyla Hermes uyanıkları uyutur, uyuyanları uyandırırdı. Ona “rüyaların yöneticisi” denirdi. Bu nedenle önemli bir rüyadan sonra ona teşekkür edilir.
Ayaklarında kanatlı altın sandaletleri, elinde kanatlı asasıyla, başında kanatlı başlığıyla rüzgardan daha hızlı yol alır, gelişini geçişini en hassas varlıkların bile görmesi mümkün olmazdı.
Ölülerin koruyucusu ve görünenle görünmeyeni bağlayan kapının bekçisi olduğu kadar bir mezarcı rolüne de sahiptir.
Gece ruhu olarak ölü ruhlar ve onların krallığıyla ilişki içindedir. Şapkası Hades’in şapkasıdır. Bu sayede ölülerin ruhlarına yeraltı dünyasında rehberlik etme gücüne sahiptir ve ölü ruhları ışığa ulaştıracağından dolayı ona “psikopomp” (ruhu ölüler alemine götüren yol gösteren rehber) denir.
Hermes işte bu nedenle bazen Zeus’un bazen de Hades’in habercisidir. Ölümün ilk anından beri hayatı yeniden yaratan ve derin koyu karanlıklardan hermenötik (simgeler ve metinlerin yorumlanması bilimi) ışığı çıkaran yaratıcının sembolüdür. Bu karanlıklar ki kendi paylarına ışığı karşılar, yakalar ve bağırlarında konuk ederler.
Hermes simyada kafası (bilinç-iyi) kuyruğunu (bilinçaltı-kötü) yutmaya çalışan yılan Ouroboros’u simgelediği gibi ve içkin tanrısal gücün kâh iyi kâh kötü olması gibi katı ve sıvı haliyle cıvayı da simgeler. Kafası sağda ve solda olarak gökyüzü ve yeryüzünün birleşmesini, şeytanlarla meleklerin bir araya gelişini yönetir.
Tanrılar ölümsüz ve çok mutlu olsalar da insan davranışlarına örnek olmaları açısından mitlerde yetenek ve kusurlarıyla anlatılırlar. Bu anlamda kusurlar enerjilerinin aşırı veya eksik kullanımından kaynaklanır. Eylem, düşünce ve duygularda doğru ortamı bulmak için kusurları örtme kapasitesi bilgelik veya “erdeme” ulaştırır.
